Park kulturowy jest jedną z form oraz sposobów ochrony krajobrazu kulturowego czyli przestrzeni historycznie ukształtowanej w wyniku działalności człowieka, zawierającej wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze. Taką formę ochrony przewiduje ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 roku (Dz.U. nr 162, poz. 1568, art. 7, p.3). Park kulturowy może utworzyć Rada Gminy, po zasięgnięciu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków, na podstawie uchwały. Celem utworzenia parku kulturowego jest zintegrowana ochrona wyjątkowych wartości kulturowych i krajobrazowych wraz z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej. Uchwała określa nazwę parku kulturowego, jego granice i sposób ochrony, a także zakazy i ograniczenia, które mają obowiązywać na terenie parku. Zgodnie z art. 17 w/w ustawy mogą one dotyczyć:
1) prowadzenia robót budowlanych oraz działalności przemysłowej, rolniczej, hodowlanej, handlowej lub usługowej;
2) zmiany sposobu korzystania z zabytków nieruchomych;
3) umieszczania tablic, napisów, ogłoszeń reklamowych i innych znaków niezwiązanych z ochroną parku kulturowego, z wyjątkiem znaków drogowych i znaków związanych z ochroną porządku i bezpieczeństwa publicznego;
4) składowania lub magazynowania odpadów.
Wójt (burmistrz, prezydent miasta) zobowiązany jest do sporządzenia
planu ochrony parku kulturowego, w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem
zabytków, który wymaga zatwierdzenia przez radę gminy. W celu realizacji zadań
związanych z ochroną parku kulturowego rada gminy może utworzyć jednostkę
organizacyjną do zarządzania parkiem.
Ochrona parku kulturowego powinna też zostać uwzględniona w
studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w
miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. W specjalnych
przypadkach park kulturowy, o szczególnej wartości, może też być uznany za
pomnik historii lub jako pomnik historii wpisany na "Listę dziedzictwa światowego".
