Nasze wydawnictwa

25. rocznica powstania NSZZ "Solidarność" w naszym kraju została uczczona w Jarosławiu poprzez wystawę 2 września br. przygotowaną przez Zofię Bieńkowską i Agatę Woźniak - Niemkiewicz w Muzeum "Kamienica Orsettich" oraz oficjalne uroczystości w dniu 7 października br. Na otwarcie wystawy 2 września br. przybyli założyciele Międzyzakładowej Komisji Związkowej, internowani w czasie stanu wojennego, działacze "Solidarności" oraz władze samorządowe. Na wystawie zgromadzono unikalne dokumenty MKZ, ulotki, afisze, zaproszenia, legitymacje. Zapoznać się można z wydawaną w tym czasie prasą (m.in. jarosławska "Do Rzeczy"), literaturą, a także z twórczością artystyczną internowanych. Warte uwagi są fotografie, odznaki, transparenty obrazujące działalność związkową w zakładach pracy i wśród rolników. Na szczególną uwagę zasługują zdjęcia K. Ziemby z I Zjazdu NSZZ "Solidarność" w Gdańsku przedstawiające delegację jarosławską: Kazimierza Ziobro, Wacława Zemana, Romana Cichulskiego, jak również jarosławskich dziennikarzy: Kazimierza Ivosse, Pawła Niemkiewicza i Jerzego Popowskiego oraz wszystkich działaczy i gości z Lechem Wałęsą na czele.

Na wyeksponowanym miejscu umieszczono ikony "Solidarności" - wizerunek Matki Bożej Częstochowskiej, Jana Pawła II, Prymasa Tysiąclecia Kard. Stefana Wyszyńskiego oraz Ks. Jerzego Popiełuszki. Eksponaty ułożono chronologicznie w ciągach tematycznych. Nie brakuje też genezy "Solidarności", którą poprzedził poznański czerwiec, wydarzenia marcowe 1968, grudzień 1970 na Wybrzeżu i Radom 1976.

"Wystawa pokazuje narodziny i działalność związku w naszym mieście, w którym nie było zorganizowanej opozycji ani tradycji strajków robotniczych. Był natomiast wielki opór wewnętrzny, świadomość polityczna i tradycje strajków oraz wystąpień chłopskich w powiecie jarosławskim przed II wojną światową. Była również silna wiara, więź z Kościołem, patriotyczny dom i dobra szkoła, a od początku lat 70. duże zakłady przemysłowe: ZPDz Jarlan i Huta Szkła - realna siła nauki i wsparcie każdego protestu. Byli przede wszystkim odważni, dzielni ludzie, bohaterowie tamtych dni, przywódcy załóg, twórcy Związku na czele z pierwszym Przewodniczącym MKZ Jarosław p. Kazimierzem Ziobro" - skomentowała wystawę Zofia Bieńkowska - starszy kustosz Muzeum.

Eksponaty pochodzą ze zbiorów muzealnych oraz w dużej części są wypożyczone od osób prywatnych: Kazimierza Ziobro, Wacława Zemana, Tomasza Petry, Henryka Zuby, Zbigniewa Bilińskiego, Ryszarda Bugryna, Augustyna Czubochy, Ryszarda Rokoszyńskiego, Adama Międlara, Jerzego Kołcza, Zbigniewa Zięby, Waldemara Mikołowicza, Zbigniewa Steczyszyna, Pawła Niemkiewicza, Adama Puchalskiego. Cennym eksponatem wystawy dzięki uprzejmości Przewodniczącego NSZZ "S" Ziemia Przemyska stał się sztandar Solidarności z 1981 r.

Krótką historię NSZZ "Solidarność" przedstawił Kazimierz Ziobro - przewodniczący MKZ w Jarosławiu. Wspomnieniami pełnymi podziwu dla ludzkiej życzliwości i gotowości niesienia pomocy w okresie stanu wojennego podzieliła się s. Ena - Niepokalanka.

Uroczystość uświetnił program słowno - muzyczny wykonany przez solistki MOK: Elżbietę Haśko, Karolinę Cisowską, Paulinę Kaczor pod kierunkiem instruktora Wiktora Maruta. Odbył się również koncert muzyki kamerlanej.

Zofia Bieńkowska podziękowała jarosławskim parafiom: Bożego Ciała i Chrystusa Króla, jak również Ojcom Reformatom, Ośrodkowi Kultury i Formacji Chrześcijańskiej oraz SS. Niepokalankom za pomoc w zorganizowaniu wystawy. Zebrane dokumenty są tak liczne, że mogłyby posłużyć do zorganizowania jeszcze kilku ekspozycji.

Zofia Krzanowska

7 października br. w Jarosławiu miała miejsce druga część świętowania rocznicy 25. lat od powstania "Solidarności". Dokładnie ćwierć wieku temu (7.10.1981 r.) w kamienicy przy ul. Kraszewskiego powstała siedziba Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność" oraz NSZZ Solidarność Rolników Indywidualnych. Władze ludowe w stanie wojennym przerwały oficjalną działalność Związku po kilkunastu miesiącach.

Uroczystości zorganizowane przez Radę Wojewódzką NSZZ Solidarność, Stowarzyszenie Osób Represjonowanych w Stanie Wojennym, Stowarzyszenie Mała Ojczyzna miały trójwymiarowy przebieg. Rozpoczęto je od spotkania modlitewnego pod pomnikiem śp. ks. Jerzego Popiełuszki przy Kościele św. Mikołaja i Stanisława, "Ksiądz Jerzy Popiełuszko umarł za Polskę solidarną w październiku 21 lat temu. Nie zapomnimy o tej ofierze nigdy" - powiedział otwierając obchody dwudziestopięciolecia Przewodniczący NSZZ Solidarność Ziemi Przemyskiej Andrzej Buczek.

Następnie związkowe poczty sztandarowe, delegacje szkół, władze miejskie i powiatowe, parlamentarzyści RP ziemi jarosławskiej, duchowni działacze solidarnościowi, członkowie Stowarzyszenia Osób Represjonowanych w Stanie Wojennym, działacze solidarnościowi jarosławskich zakładów pracy i mieszkańcy Jarosławia przy wtórze Orkiestry Dętej z Pruchnika przeszli pod pierwszą siedzibę "Solidarności" (dzisiaj mieści się w tym budynku Przychodnia Rejonowa dla Dzieci). Przy wejściu do budynku wmurowana jest tablica autorstwa Jerzego Szajdy upamiętniająca walkę o wolną Polskę. Pod tablicą zgromadziło się kilkudziesięciu działaczy solidarnościowych, wszystkich połączyła walka o niepodległość, o sprawiedliwość. Zarówno Kazimierz Ziobro - pierwszy przewodniczący Międzyzakładowej Komisji Związkowej jak i Józef Sośnicki - przewodniczący NSZZ Solidarność Rolników Indywidualnych w przemówieniach wracali do świetności zrywu solidarnościowego, ale mówili także o rozczarowaniach. "Tutaj w kamienicy dr. Zasowskiego, będącej wówczas w administrowaniu ZPDz Jarlan mieliśmy siedzibę dla pierwszych po II wojnie światowej niezależnych i samorządnych związków zawodowych. Stąd płynęła pełna informacja o oddechu demokracji polskiej do zakładów pracy i do zwykłych przechodniów naszego miasta" - powiedział K. Ziobro przed odsłonięciem tablicy. "Obchody 25. rocznicy to podziękowanie Panu Bogu za dar wolności. Jest dziś miejsce na satysfakcję ale też i na gorycz" - oświadczył Józef Sośnicki.

Ksiądz Prałat Aleksander Kustra poświęcił tablicę, a symbolicznego odsłonięcia dokonali: Andrzej Buczek - Przewodniczący NSZZ Solidarność Ziemia Przemyska, Kazimierz Ziobro - prezes Stowarzyszenia Osób Represjonowanych w Stanie Wojennym i pierwszy Przewodniczący Komisji Zakładowej NSZZ Solidarność w Jarosławiu, Wicestarosta Jarosławski Janusz Kołakowski, Burmistrz Miasta Janusz Dąbrowski.

Jarosławska kolegiata jak niegdyś, tak i teraz stała się miejscem modlitwy o pokój dla Polski. Uroczystej Mszy św. przewodniczył Biskup Ignacy Tokarczuk, w homilii wygłoszonej do wiernych przypominał o znaczeniu w walce z komunizmem dla historii Polski i całej Europy osoby Sługi Bożego Jana Pawła II i wielu innych odważnych i walczących o prawdę osób.

Spotkanie w Miejskim Ośrodku Kultury zamykało uroczystości solidarnościowe. Wzięli w nim udział przedstawiciele duchowieństwa na czele z ks. prałatem Andrzejem Surowcem - Archiprezbiterem Jarosławskim, ks. Kazimierzem Wójcikowskim - kapelanem Stowarzyszenia Osób Represjonowanych w Stanie Wojennym, parlamentarzyści: senator A. T. Mazurkiewicz, posłowie: A. Ćwierz, T. Kulesza, M. Golba, władze związkowe na czele z A. Buczkiem - przewodniczącym NSZZ Ziemia Przemyska "Solidarność", Kazimierzem Ziobro, Zdzisławem Chwastą, Józefem Sośnickim, Władze Powiatu Jarosławskiego, Miasta Jarosławia, Przemyśla i Gminy Pawłosiów, przedstawiciele Komendy Powiatowej Policji, Powiatowej Komendy Straży Pożarnej, Dowództwa Garnizonu Jarosław, Kierownictwo Centrum Opieki Medycznej, działacze związkowi obecni i ci, którzy poświęcili się prawdzie dwadzieścia pięć lat wcześniej.

Część artystyczną poprzedziło wystąpienie Kazimierza Ziobro, poniżej przytaczamy Państwu obszerne fragmenty przemówienia:

"(...) Korzystając z okazji rocznicowego spotkania pragnę podziękować na wstępie grupie inicjacyjnej MKZ NZSS Solidarność w Jarosławiu, a to: J. Świdnickiemu i A. Puchalskiemu, W. Kordasowi i H. Czechowi, i śp. T. Wrońskiemu, Z. Styczyszynowi i R. Romankiewiczowi B. Blokowi, J. Klisko, K. Przyjdzie, J. Stochamińskiemu, T. Bartnikowi, S. Baranowi, S. Miszczukowi, R. Kubickiemu, J. Kowalowi, J. Cyran, J. Janowi, J. Barnakowi, R. Kisielowi, S. Stasieńko, T. Bojarskiemu, J. Stepańczakowi, M. Sycz, L. Pinkowskiemu, A. Szewczykowi, A. Tarnowskiemu, Z. Sielskiemu, H. Zubowi, J. Rejzerowi, Z. Barańskiemu. Wymienieni koledzy dali początek powstania Solidarności w Jarosławiu w obrębie tut. powiatu i ościennego powiatu przeworskiego. Składam wyrazy uznania i podziękowania całemu ówczesnemu Zarządowi MK Solidarności w Jarosławiu, któremu miałem zaszczyt przewodniczyć w składzie: R. Bugryn, W. Zeman, T. Rusinek, A. Furmanik, R. Kisiel wchodzących w skład Prezydium, a także członkom Zarządu w osobach: A. Ostafijczuk, A. Kowalik, W. Mikołowicz, F. Łuc, Z. Wołoszyn, R. Cichulski, M. Górecka, W. Wilczek, K. Konieczny, D. Dawidowicz, S. Dąbek, K. Dukacz, S. Fiałek, R. Zeman, T. Jasińska, M. Gajewicz, J. Siara, A. Stebnicki, E. Fryc, D. Michaś i M. Pasterski.

Szczególne wyrazy wdzięczności kieruję do osób, które cierpiały niewygody internowania czy aresztowania i za kratami z daleka od rodziny musieli łamać się opłatkiem, czy dzielić święconym. Z terenu powiatu jarosławskiego na mocy dekretu o stanie wojennym zostali internowani z Solidarności robotniczej: K. Dukacz, śp. B. Dąbrowski, J. Janusz, M. Janusz, B. Klisko, M. Kołakowski, W. Lis, F. Łuc, W. Mikołowicz, J. Pawnik, T. Petry, J. Stochmański, J. Strzałko, A. Wyczawski, A. Szewczyk, R. Cichulski, M. Wajda, zaś z Solidarności RI z tut. powiatu internowano: A. Czubochę, H. Cząstkę, śp. H. Duchania, J. Karusia, S. Pajdę, M. Stopyrę, T. Trelkę i śp. J. Wasitę.

Dziękuję tym wszystkim, którzy nie zważając na zagrożenia aresztowania, zwolnienia z pracy, uczestniczyli czynnie w konspiracyjnej pracy w Jarosławiu i powiecie. Muszę podkreślić opór i odwagę młodzieży LO z Ks. W. Drewniakiem, która jako pierwsza stanowczo powiedziała represjom stanu wojennego.

Wśród aresztowanych za działalność związkową byli m.in. K. Mruk, A. Kuczek, T. Pieczonka, M. Ulma, A. Janowski, A. Pluta, J. Stępień, W. Kowalczyk, M. Malinowski, P. Niemkiewicz, M. Bąk. Za działalność związkową wysokimi grzywnami ukarano J. Misiąg i R. Bugryna.

Dzięki przebiegłości, szczęściu i ostrożności do końca 1988 r. pracę konspiracyjną kontynuowali: A. Puchalski, T. Pałys, A. i Z. Furmanik , J. Misiąg, Z. Wołoszyn, Rdzina Makarskich, J. Gajewski, R. Bugryn, J. Joniec, A. Wojnar, K. Ivosse, A. Międlar, J. Żołyniak, M. Podolec, śp. Z. Gaworska, M. i B. Kawa, A. Mikołowicz, M. Zapał, T. Bartosz, M. Jurkiewicz, F. Leja i wielu innych, których nie sposób wymienić. Swoistą formą oporu i wskrzeszania patriotyzmu była działalność tzw. , w tej pracy wyróżnić należy śp. Senatora T. Ulmę i J. Kołakowskiego.

Jestem moralnie zobowiązany podziękować Kapłanom za udzielenie mi schronienia w okresie stanu wojennego tj. śp. Ks. A. Ślusarczykowi i śp. Ks. J. Rzeszutkowi oraz Ks. Kordasowi - proboszczowi z ówczesnej parafii Ujezna, czy o. M. Niedzieli. Niech Bóg wspiera i wynagradza tych wszystkich kapłanów, którzy po stanie wojennym głosili płomienne kazania i pozwalali na solidarnościowe akcenty. (...) Dziedzictwo Solidarności jest wciąż żywe, choć do końca nie zawsze umiemy korzystać w sposób właściwy i odpowiedzialny z owoców tego zwycięstwa. Nękani trudem codziennego życia nie zawsze umiemy to zwycięstwo docenić. Nie zmienia to oczywistego faktu, że ten zbiorowy zryw społeczny podziwiany jest prze inne narody świata".

Krzyżem "Semper Fidelis" przyznawanym przez Kapitułę Krzyża przy Związku Kombatantów Solidarności w Gdańsku działającej przy Komisji Krajowej NSZZ zostali uhonorowani: Ksiądz Kazimierz Wójcikowski - kapelan Stowarzyszenia Osób Represjonowanych w Stanie Wojennym dzisiaj, wcześniej animator solidarnościowy oraz Ryszard Buksa - działacz solidarnościowy internowany w Uhercach, Łupkowie.

Przedstawienie słowno - muzyczne "Że się zdarzył piękny, mądry zryw" opracowane przez pracowników Miejskiego Ośrodka Kultury na dłuższą chwilę przeniosło zebranych w klimat Polski Ludowej, walki konspiracyjnej, kiedy słowa znaczyły wiele więcej niż dzisiaj. Obrazy ze stanu wojennego, pielgrzymek Ojca Świętego do Polski, przemówień sekretarzy rządzących Polską Ludową wplecione w prezentowane poezje i teksty piosenek budziły wspomnienia i refleksje. Zwieńczeniem uroczystości stało się wspólne z publicznością odśpiewanie utworu "Żeby Polska była Polską" Jana Pietrzaka.

Przedstawienie wyreżyserował i napisał scenariusz Wiktor Marut, taksty dobrała Zofia Kolasa, choreografię opracowała Izabela Marciniszyn, natomiast scenografią zajęły się Marzena Stęc i Teresa Piątek - dyr. Ośrodka.

Iwona Międlar