 Roman Koba urodził się 9 sierpnia 1916 r. w Jarosławiu jako
dziewiąte dziecko w rodzinie Józefa i Rozyny Koba z d. Pacak. Ojciec
był znanym w Jarosławiu kupcem, organizatorem i członkiem władz
Stronnictwa Narodowego.
W latach 1923 - 1934 Roman Koba uczęszczał do szkoły
powszechnej i gimnazjum w Jarosławiu. Od 1926 r. był harcerzem. W 1936
r. zdał maturę w matematycznoprzyrodniczym gimnazjum po czym do
sierpnia 1939 r. był uczniem Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowii
Mazowieckiej. Wojenną promocję na podporucznika piechoty otrzymał 1
sierpnia 1939 r. i jako dowódca plutonu w 71 pp w Zambrowie,
przygotowywał odcinek obronny nad Biebrzą k. Wizny. Ranny powrócił do
rodzinnego Jarosławia w listopadzie 1939 r. W domu nie zastał ojca -
Józefa, który wraz z grupą kilkudziesięciu znaczących obywateli
Jarosławia przebywał jako zakładnik na gestapo. W latach 1940 - 1941
Roman Koba przebywał w okolicach Krakowa ukrywając się przed Niemcami.
Do Jarosławia powrócił w roku 1942 i włączył się w działalność Armii
Krajowej przyjmując pseudonim "Ryszard". Został zastępcą dowódcy
plutonu dywersyjnego inspektoratu AK Przemyśl Jarosław, którego dowódcą
był jego starszy brat - por. Władysław Koba ps. "Rak" - przed wojną
oficer 3 pp Legionów w Jarosławiu. 3 stycznia 1943 r. zmarł ich ojciec.
Wiadomość wszyscy przyjęli z wielkim bólem.
9 stycznia 1944 r. Roman Koba został aresztowany niedaleko
domu rodzinnego przy ul. Kraszewskiego przez Schmidta, który był kolegą
gimnazjalnym najstarszego brata - Józefa. Kolejne etapy więziennej gehenny Romana Koby wiodły przez
gestapo w Jarosławiu, więzienie w Tarnowie, Montelupich w Krakowie,
obozy w Gross-Rosen, Lieberose, Sachsenhausen i Bergen - Belsen. W kwietniu 1945 r. Roman Koba wraz z bratem Józefem został
przewieziony do Szwecji w ramach akcji humanitarnej zorganizowanej
przez Szwedzki Czerwony Krzyż z inspiracji członka rodziny królewskiej
hrabiego Folke Bernadotte. Po trwającym ok. 10 miesięcy leczeniu i
rehabilitacji oraz nauce podstaw języka szwedzkiego, bracia przenieśli
się z prowincji Smĺland w południowej Szwecji do Västeras (ok. 115 km
na zachód od Sztokholmu), gdzie ułożyli sobie nowe życie na obczyźnie.
Tu pod koniec grudnia 1946 r. Roman Koba brał udział w organizowaniu
Związku Polaków. W 1947 r. Roman Koba zawarł związek małżeński z Hanną Szer,
warszawianką, więźniarką Ravesbrűck, która przedostała się do Szwecji
również w ramach akcji humanitarnej. Listy konspiracyjne jakie otrzymał od brata kpt. Władysława
Koby, przestrzegały go przed powrotem do kraju. Stały się też
testamentem i przesłaniem o wymiarze nie tylko rodzinnym. 31 stycznia
1949 r. wykonano wyrok śmierci na bracie Władysławie, który był
komendantem zrzeszenia WiN Okręgu Rzeszowskiego. Tragiczna wiadomość o
śmierci ukochanego brata ostatecznie zaważyła na pozostaniu Romana Koby
na obczyźnie, gdzie prowadził działalność patriotyczną i
niepodległościową. Lata 1947 1980 były skoncentrowane na wytężonej pracy dla
zapewnienia podstaw egzystencji żony i czwórki dzieci. Wspólnie z
małżonka Hanną organizował niedzielne szkółki języka polskiego, założył
Zespół Pieśni i Tańca, Kółko Teatralne, inicjował obchody świąt
państwowych i religijnych. Współuczestniczył w powstaniu biblioteki,
spotkań towarzyskich i zabaw tanecznych oraz przy pomocy Szwedów
zbierał odzież i obuwie dla Caritasu w Polsce. Od początku członkowie
deklarowali cotygodniową składkę na pomoc dla Polaków w kraju w
wysokości wynagrodzenia za 1 godzinę pracy. Na przełomie lat 60-tych i
70-tych nawiązał kontakty ze środowiskiem niepodległościowym w
Londynie, kolportował prasę polonijną w Szwecji. Po wydarzeniach radomskich w czerwcu 1976 r. dom Romana Koby
stał się przystanią dla pierwszych uchodźców politycznych. Nowy etap
działalności rozpoczął od 1980 r. Organizował pomoc humanitarną w
okresie stanu wojennego. Już następnego dnia po wprowadzeniu stanu
wojennego zorganizował przed Polską Ambasadą manifestację potępiającą
reżim w Polsce. Podobne akcje zorganizowane były przed konsulatami w
Göteborgu i Malmo. Od chwili powołania Kongresu Polaków w Szwecji objął
funkcję Prezesa i pełnił ją aż do śmierci. Nie sposób wyliczyć
wszystkich działań podejmowanych przez niego w celu informowania opinii
publicznej w Szwecji o sytuacji w Polsce. Przez Biuro Kongresu
przewinęło się wielu ludzi oczekujących pomocy w uzyskaniu statusu
uchodźcy politycznego i nikt nie pozostał bez pomocy. W 1983 r. pomógł
chłopcom spod Dębicy, bohaterom filmu "300 mil do nieba". W 1988 r.
Prezydent RP na uchodźstwie Kazimierz Sabbat odznaczył Romana Kobę
Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Jako redaktor miesięcznika "Słowo Kongresu" propagował
szereg inicjatyw i fundacji mających na celu pomoc Polakom na
Wschodzie. Był jednym ze sponsorów akcji organizowanych przez
Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Wschodnich Oddział w Przemyślu,
dzięki którym dzieci z Czerniowiec i okolic otrzymały paczki
mikołajowe. Ponadto środki żywnościowe zakupione dzięki Fundacji SOS
dla Polaków na Wschodzie zostały przekazane Rodakom we Lwowie,
Czerniowcach, Szczercu, Krzemieńcu, Zbarażu. Szczególną opieką Kongres
otaczał Polaków na Litwie i w Estonii. Pomoc od Rodaków ze Szwecji
otrzymywali również kombatanci w Polsce i na Ukrainie. Roman Koba był również czynnym działaczem polskich
organizacji kombatanckich w Szwecji. Pełnił funkcję harcmistrza
Rzeczpospolitej Polskiej i szczepowego Polskich Drużyn Harcerskich w
Sztokholmie. Z okazji Święta Niepodległości 11 listopada 1994 r.
prezydent Lech Wałęsa przyznał Romanowi Kobie Krzyż Komandorski Orderu
Odrodzenia Polski. Odznaczenia dokonała w Sztohkolmie ambasador RP
Barbara Tuge - Erecińska. Ponadto Roman Koba otrzymał Medal Zasługi
Exsuli Dene De Ecclesia Merito, Srebrny Krzyż Zasługi, Złotą Odznakę
Honorową SPK, Krzyż AK, Medal Wojskowy - Polska Swoim Obrońcom, Krzyż
Kampanii Wrześniowej, Złoty Medal Skarbu Narodowego, Krzyżem Kawalerski
Orderu Polonia Restituta, (nadany przez Rząd RP na Uchodźstwie w 1987),
Krzyż Komandorski Orderu Polonia Restituta, (nadany przez Prezydenta RP
w 1991).
Zmarł 27 grudnia 2001 r. Pogrzeb odbył się 16 stycznia 2002 r. w Västeras w Szwecji. |
