Renowacje 2011 – PODSUMOWANIE

KONSERWACJA NAGROBKÓW NA TERENIE NOWEGO CMENTARZA

W bieżącym roku pracami konserwatorskimi objęte zostały dwa zabytkowe pomniki nagrobne na terenie Nowego Cmentarza, które z zupełnie różnych powodów skupiały uwagę przechodniów przemieszczających się aleją główną w kierunku ołtarza polowego. Pierwszy z nich, upamiętniający Łucjana Baeckera, wyróżniał się formą i walorami historycznymi, zaś drugi, poświęcony Marii i Mikołajowi  Jaremkiewiczom, z uwagi na zawalony postument porośnięty bezładną roślinnością bardzo negatywnie kontrastował z otoczeniem ołtarza.

Łucjan Baecker zapisał się na łamach lokalnej historii, jako osoba zasłużona dla jarosławskiego szkolnictwa, a zwłaszcza dla miejscowej szkoły budowlanej (obecnie Zespół Szkół Budowlanych w Jarosławiu), która we wrześniu bieżącego roku świętowała 100. rocznicę założenia. Architekt Łucjan Baecker (30.06.1852-16.06.1921) był pierwszym dyrektorem tejże szkoły i funkcję tę pełnił od 1911 do 1919 roku. W pamięci potomnych, zapisał się, jak głosi tablica inskrypcyjna umieszczona na pochyłej płycie grobowca, jako „... życzliwy opiekun młodzieży i prawdziwy przyjaciel podwładnych".

Prace remontowo-konserwatorskie nagrobka przywróciły dobry stan techniczny obiektu oraz pierwotne walory plastyczno-estetyczne. Przekazy ikonograficzne były podstawą do rekonstrukcji zwieńczenia pomnika w formie zbliżonej do urny.

Przy pomniku Marii i Mikołaja Jaremkiewiczów wykonany został pierwszy, aczkolwiek najważniejszy etap prac remontowo konserwatorskich, polegający na ustabilizowaniu podłoża poprzez wykonanie nowej płyty fundamentowej i ustawienie zrujnowanego, kilkustopniowego postumentu. Dzięki wykonanym robotom kamienny obiekt został uratowany, a dalsze prace wymagające między innymi rekonstrukcji krzyża
i konserwacji kamienia, będą kontynuowane.

Prace remontowo-konserwatorskie wykonał Zakład Remontowo Budowlany Zbigniew Cebulak z Jarosławia ze środków finansowych zebranych podczas ubiegłorocznej kwesty na rzecz ratowania zabytkowych nagrobków oraz z budżetu Gminy Miejskiej Jarosław.

J. Stęchły

REMONT KAPLICZKI PRZY UL. BENEDYKTYŃSKIEJ WRAZ Z KONSERWCJĄ RZEŹB św. Jana Nepomucena, Matki Bożej i Chrystusa Ukrzyżowanego.

Przy ulicy Benedyktyńskiej w Jarosławiu, prowadzącej do dawnego opactwa panien benedyktynek, usytuowana jest skromna w architektonicznej formie, murowana kapliczka z figurą św. Jana Nepomucena. Z uwagi na neobarokową stylistykę datowana była dotychczas na przełom XIX i XX wieku. Przeprowadzony w przeciągu ostatnich dwóch lat remont i konserwacja rzeźb z kaplizki pozwoliły na przesunięcie datowania i jednocześnie odkryły historię Nepomuka z ul. Benedyktyńskiej.

Po rozpoczęciu, w 2010 r., remontu konserwatorskiego okazało się, że stan obiektu jest katastrofalny. Brak fundamentu, rozwarstwienia dolnej partii murów spowodowane przez korzenie rosnącej w bezpośrednim sąsiedztwie akacji oraz mocne rozpojenie tylnej ściany (podłużne pęknięcie) groziły jej zawaleniem. Konieczność poszerzenia zakresu robót, w tym ankrowania i wykonania fundamentu, spowodowały przesunięcie terminu zakończenia remontu na rok 2011. Dzięki wykonanym zabiegom przywrócone zostały prawidłowe parametry techniczne obiektu i pierwotne walory estetyczne, w tym oryginalna kolorystyka i barwione przeszklenie drzwi. Tym samym niełatwe dzieło ratowania zabytkowej kapliczki zakończyło się pełnym powodzeniem.

Przy okazji wykonywania robót ujawniły się wyraźne ślady remontu wykonywanego w przeszłości. Po usunięciu wtórnych nawarstwień oraz zmurszałych i odspojonych tynków odsłonięte zostały pierwotne wątki muru. Kapliczka budowana z cegły na zaprawie lessowej była pierwotnie znacznie niższa, kryta dwuspadowym daszkiem z półokrągłą niszą wewnątrz  niewątpliwie na figurę św. Jana Nepomucena. Z czasem, wskutek braku fundamentu, kapliczka odchyliła się mocno od pionu i popękała. W 1918 r. wykonany został jej remont połączony z nadbudową. W celu wizualnego wyprostowania pochylonego mocno obiektu, po jednej stronie - w części cokołowej - domurowano warstwę cegieł, a górną partię ściany przeciwległej wyrównano grubą warstwą tynku. Wówczas też kapliczka została nadbudowana i przykryta nowym daszkiem. Wstawiono ponadto przeszklone drzwi, a całość obiektu zwieńczono krzyżem (?). Kapliczka odnowiona została przez niejakiego Józefa Tarczyńskiego ze środków finansowych miasta. Na mocy uchwały z 14 sierpnia 1918 r. za wykonane wówczas roboty wypłacona została kwota 50 koron.[1] Przez kolejny wiek, aż do roku 2010, obiekt odnawiany był kilkakrotnie, jednak wyłącznie przez przemalowanie tynków i figury Nepomuka.

Na podstawie zebranych informacji ustalono, że kapliczka pochodzi z XVIII wieku, a jej neobarokowa forma jest wynikiem rozbudowy wykonanej w 1918 r. Na XVIII w. wskazuje również rzeźba św. Jana Nepomucena z tego okresu. Jej pełna konserwacja, polegająca m.in. na usunięciu przemalowań i przywróceniu pierwotnego wyglądu,  odsłoniła piękno  barokowej  rzeźby świętego, którego kult zaczął silnie krzewić się w Polsce w 2 ćw. XVIII w. Przydrożne kapliczki mnożyły się w tym okresie w szybkim tempie. Trudno powiedzieć przez kogo została ufundowana kapliczka ustawiona przy drodze prowadzącej do dawnego opactwa panien benedyktynek. Można się jedynie domyślać, że na tamte czasy, przy braku obecnej zabudowy mieszkaniowej (domów i kamienic) wzdłuż ulicy Pełkińskiej i  Benedyktyńskiej, była ważnym obiektem kultu religijnego.

J. Stęchły

[1] Inf. za K. Kieferling, Kapliczka św. Jana Nepomucena, Karta ewidencyjna zabytku, w zb. Arch. WKZ w Przemyślu

PRACE REMONTOWO-KONSERWATORSKIE WYKONANE W ROKU 2011

W RAMACH DOTACJI Z BUDŻETU MIASTA

KOLEGIATA PW. BOŻEGO CIAŁA 

Dotacja dla Parafii Rzymskokatolickiej pw. Bożego Ciała przy Kolegiacie w Jarosławiu, Pl. Ks. Piotra Skargi, na remont elewacji południowo-wschodniej dawnego kolegium jezuickiego, ob. plebani oraz na remont elewacji wieży zegarowej.

Dotacja: 140. 000 zł