Szlak:
nie znakowany
Czas przejścia:
1,5 godz.
Trasa szlaku:
Dworzec PKP/PKS - ul. Słowackiego - ul. Jana Pawła II - Stary Cmentarz - ul. Dominikańska
Zwiedzanie rozpoczynamy od dworca PKP i PKS przy placu Więźniów Oświęcimia. Pierwszy budynek dworca wybudowany w 1857 r. pod nadzorem barona Hessa został zniszczony przez Niemców w 1944 r. Obecny powstał w latach 1973-1977 wg projektu Ryszarda Frankowicza.
Następnie udajemy się w kierunku północnym na ul. Słowackiego (d. Hetmańską). Po drodze mijamy dwie kamienice czynszowe (nr 34 i 37) z przełomu XIX/XX wieku o secesyjnych elewacjach. Po prawej stronie stadion sportowy zw. szkolnym zbudowany z inicjatywy Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" w 1925 r. wg projektu Christelbauera ze Lwowa. Obiekt był jednym z najnowocześniejszych w Polsce. Po przeciwnej stronie widnieje Pomnik Walk i Męczeństwa ufundowany przez społeczeństwo Jarosławia w 1966 r. Obok na ścianie kamienicy nr 25 mapa upamiętniająca miejsca martyrologii II wojny światowej na terenie powiatu jarosławskiego, wykonana techniką sgraffita przez miejscowych artystów: Józefa Stecińskiego i Stanisława Lenara. Naprzeciw kino "Westerplatte" wybudowane w 1966 r. w miejscu istniejącego w latach 1886 - 1933 Domu Żołnierza im. Marszałka Piłsudskiego. Wędrując w dalszym ciągu ul. Słowackiego należy zwrócić uwagę na szereg pięknych kamienic z XIX i XX wieku o bogatych secesyjnych i eklektycznych elewacjach. Dochodząc do skrzyżowania po lewej stronie pod nr 2 widzimy budynek, w którym do niedawna mieściła się Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Fryderyka Chopina, a obecnie Powiatowy Urząd Pracy. W czasie II wojny światowej siedziba gestapo i miejsce tortur. Przypomina o tym pamiątkowa tablica i Izba Pamięci. Tuż obok na skwerku - obelisk poświęcony Fryderykowi Chopinowi. Na uwagę zasługuje narożna kamienica nr 1 (po przeciwnej stronie) z końca XIX w. z ciekawą elewacją, w której umieszczono sylwetki atlasów podtrzymujących balkony.
Na skrzyżowaniu skręcamy w lewo na ul. Jana Pawła II. Po prawej stronię wśród nowych obiektów, budynek nr 10 z 1912 r., w którym obecnie znajduje się siedziba Poczty Polskiej S.A. i Telekomunikacji Polskiej S.A.. Tuż za tym budynkiem, przy ul. Jana Pawła II 12, dostrzec możemy tzw. "stary pałac" z końca XVII wieku, którego właścicielami byli Czartoryscy, a następnie Rungowie z Kidałowic. Natomiast po lewej stronie (nr 11) budynek Sądu Rejonowego z XIX/XX w. Tablica umieszczona w 1982 r. na ścianie informuje o tym, że w październiku 1939 r. więziony był polityk, publicysta i działacz ruchu ludowego Wincenty Witos. W niedalekiej odległości widzimy kapliczkę, której mur pochodzi z ok. 1743 r. z figurą św. Jana Nepomucena. Po prawej stronie natomiast ciągną się mury otaczające kościół pw. Trójcy Świętej i klasztor OO. Franciszkanów Reformatów. Kościół wybudowano w latach 1710-1716 wg projektu Tomasza Bellotiego na placu podarowanym przez Antoniego Kwolka przy wsparciu finansowym Franciszka i Eufrozyny Zawadzkich. Jest to jednonawowa barokowa świątynia z dobudowaną w latach 80-tych dodatkową częścią. W prezbiterium ołtarz z dużym krucyfiksem i stojącymi pod nim postaciami Matki Bożej i św. Jana. U góry XVIII-wieczny obraz przedstawiający Chrystusa w Ogrójcu a u dołu Abraham i Aaron. Świątynia uzyskała kolorową polichromię dopiero pod koniec XIX wieku. Na placu kościelnym znajduje się grota Matki Bożej z Lourdes, odrestaurowana w latach 80-tych studnia z 1736 r. oraz wykonane przez jarosławiankę Katarzynę Matwij figury: O. Pio, Sługi Bożego Brata Alojzego Kosiby, Św. Antoniego z Padwy, św. Franciszka z Asyżu i św. Siostry Faustyny Kowalskiej. Na murze od strony klasztoru znajdują się stacje Drogi Krzyżowej z XVIII wieku.
Po przeciwnej stronie kościoła i klasztoru przy ul. Jana Pawła II 17 zachwyca odnowiony gmach Starostwa Powiatowego z herbem powiatu na ścianie bocznej. Nieco dalej drewniany XIX-wieczny "dworek" typowy dla podmiejskiej zabudowy. Wędrując dalej w kierunku Rzeszowa po prawej stronie mijamy również odnowiony budynek Gimnazjum Publicznego Nr 2 im. Ks. Stanisława Konarskiego. Kolejny obiekt pod nr 30, to Ośrodek Szkolno - Wychowawczy, w którym mieścił się austriacki szpital wojskowy z 1844 r. Z kolei po lewej stronie ulica Cmentarna, jak sama nazwa wskazuje wiodąca do najstarszej nekropolii jarosławskiej. Stary Cmentarz założony w 1784 r., używany od 1785 r. Początkowo nieduży, kwadratowy plac, dwukrotnie powiększano w latach 1850 i 1890. Najstarsze zabytkowe nagrobki pochodzą z XIX w. i charakteryzują się dużymi walorami artystycznymi. Klasycystyczną kaplicę cmentarną fundacji Franciszki Geneser - wdowy po poruczniku C.K. Komisji Ekonomicznej w Jarosławiu wybudowano w latach 1831 - 1832.
Ponownie wracamy na ul. Jana Pawła II, gdzie coraz bardziej widoczne pojawiają się wieże Bazyliki Matki Bożej Bolesnej oraz klasztor OO. Dominikanów. Kult Matki Bożej Bolesnej datuje się od 20 sierpnia 1381 r. kiedy to znaleziono Pietę wykonaną z drzewa gruszy. Wybudowano najpierw drewniany kościół, w miejscu którego w latach 1629-35 postawiono murowany. Uległ on spaleniu w 1704 r., po czym został odbudowany i rozbudowany ok. 1715 r. przez architektów: Jakuba Solari i Józefa Degana. Od 1629 do 1773 r. gospodarzami świątyni byli OO. Jezuici, którzy zbudowali pomieszczenia klasztorne. Kościół był wielokrotnie napadany, grabiony i palony. Nigdy jednak ogień nie dotknął cudownej Piety. W latach 1698 - 1710 przebudowano świątynię poprzez dodanie naw bocznych i nadając jej barokowy kształt. Polichromię malowali: Rossi, Adam Swach i Joachim Ornanus. Pietę umieszczono w głównym ołtarzu. Była dwukrotnie koronowana: w 1755 r. oraz (po kradzieży koron) w 1895 r. Zasłaniana jest obrazem olejnym przedstawiającym Matkę Bożą trzymającą zdjęte z krzyża Ciało Pana Jezusa; poniżej postacie św. Dominika i św. Katarzyny Sieneńskiej. Od 1777 r. przebywają tu OO. Dominikanie. W kościele znajduje się jedyny w Polsce Ołtarz Relikwii zawierający relikwie ok. 200 świętych i błogosławionych m.in. św. Stanisława Kostki. W miejscu znalezienia figury wytrysnęło źródełko mające właściwości uzdrawiające. Zostało ocembrowane i wybudowano przy nim w 1752 r. murowaną kaplicę.
Koło Przewodników Turystycznych i Pilotów Wycieczek
w Jarosławiu
