Bazylika Matki Bożej Bolesnej - miejsce związane z legendą o cudownym pojawieniu się, 20 sierpnia 1381 roku, wizerunku Piety na polnej gruszy. Wkrótce w pobliżu jej powstała drewniana kaplica, w której według tradycji modliła się królowa Jadwiga przed bitwą pod Stubnem w 1387 roku. Spalona w roku 1420 przez Tatarów została zastąpiona po roku murowanym kościółkiem gotyckim. Ponieważ znajdował się on w znacznej odległości od ówczesnego miasta, przez szereg wieków określany był jako „polny" lub „w polu". Kościółek został zburzony, a w latach 1629-1635 wybudowano nowy wraz z klasztorem dla jezuitów sprowadzonych przez Annę Ostrogską. Jezuici przy kościele zbudowali kolegium zamiejskie z nowicjatem i przenieśli tam również nauczanie muzyki.
Obecna forma światyni jest wynikiem barokowej rozbudowy, w latach 1696-1713 oraz po połowie XVIII wieku, według projektów Jakuba Solari oraz planów Józefa Degana. Wyposażenie wnętrza w większości pochodzi z XVIII wieku. W głównym ołtarzu znajduje się gotycka Pieta uroczyście koronowana w 1755 roku. Polichromie wnętrza wykonali Rossi, Ornanus, Swach i Schonchof. Uwagę skupiają malowidła w korytarzu klasztornym, bardzo interesujące ze względów ikonograficznych, ukazujące m. in. sceny z historii cudownej figury Matki Bożej, widoki Jarosławia, Lwowa i Torunia oraz portrety Zofii z Odrowążów Tarnowskiej - Kostkowej, Anny z Kostków Ostrogskiej, Anny Aloyzy z Ostrogskich Chodkiewiczowej, Jana Kazimierza, Jakuba Sobieskiego, Jana III Sobieskiego, biskupa Aleksandra Fredry.
Po kasacie zakonu jezuitów (1773) zespół przekazany został dominikanom przybyłym w 1777 r. z Bochni. Do końca I wojny światowej w klasztorze rezydowało wojsko równoczesnie z zakonnikami. W 1931 roku w kościele święcenia kapłańskie przyjął bł. Michała Czartoryski OP. W czasie II wojny światowej kościół i klasztor zajęły wojska niemieckie i zamieniły na magazyny. W 1942 roku światynię oddano wiernym, a w 1970 roku utworzono parafię.
Adres WWW: www.jaroslaw.dominikanie.pl
