Nasze wydawnictwa

Powrót do tradycji szlaków kupieckich 

Mówiąc nasza mała ojczyzna Europa - mieszkańcy regionów Polski, związani z konkretnym miejscem i czasem - należy pamiętać o pewnej europejskiej uniwersalności czując i dbając równocześnie o tę swoistość, unikatowość i osobliwość każdego miejsca i regionu. Nasza mała ojczyzna - Podkarpacie - region, w którym żyjemy, zabytki, przyroda, kultura, tradycje i środowisko naturalne - to dzieło wielu pokoleń mieszkańców. Jest to związek obywateli i ich wspólnych dokonań charakteryzujących się tym, że są one przyjazne człowiekowi oraz dbają o równość obywateli wobec prawa, o łatwiejsze zdobywanie pracy, o czyste środowisko.

Nasze działania powinny służyć wskrzeszeniu ducha dawnej świetności tej ziemi, magii regionu Małopolski. Powinny tez integrować w tym celu całe środowisko. Z przeszłości możemy wykorzystać to, co było piękne, dobre i twórcze. Realizując ciekawe pomysły tworzymy szansę dla naszych rodzin - zwłaszcza dla dzieci, wnuków i prawnuków.

Przemiany, jakie zaczęły zachodzić w gospodarce europejskiej w późnym średniowieczu, a zwłaszcza aktywizacja wymiany między Wschodem, a Zachodem, rozwój miast i wzrost ich znaczenia, ukształtowanie się ciągów handlowych o znaczeniu europejskim oraz konieczność zaspokojenia wzrostu potrzeb różnych rynków, doprowadziło do powstania centrów w handlu dalekosiężnym. Poważną rolę odgrywały miasta jako punkty węzłowe w pośrednictwie towarów. Szczególne znaczenie miały tu miasta polskie rozlokowane w centrum Europy, na przecięciu się głównych szlaków handlowych biegnących z zachodu na wschód i z południa na północ. Wśród nich na pierwsze miejsce wysunął się Kraków, obok niego Gdańsk, Lublin i Lwów oraz miejscowości przeładunkowe usytuowane między Krakowem, a wymienionymi miastami.

Znaczenie miast Małopolski w XVI i XVII w. związane było przede wszystkim z ich rolą gospodarczą. Leżały one na ważnych prastarych szlakach handlowych wiodących w kierunkach północno-południowym, wschodnio-zachodnim.

Ogólna sytuacja gospodarcza, polityczna, upadek miast i w końcu rozbiory Polski oraz ustanowienie granic celnych spowodowała osłabienie wymiany gospodarczej. Ponadto utrata przez Wisłę funkcji osi komunikacyjnej doprowadziła do dezintegracji historycznej Małopolski. Jest to jedyny region Polski, który utracił w dużej mierze swoją spójność. Wydarzenia powojenne lat 50-tych, 70-tych, "reforma Gierka", utworzenie ahistorycznych województw były uwieńczeniem procesu dezintegracji.

Przeobrażenia w międzynarodowej wymianie handlowej we współczesnym świecie, a zwłaszcza nasilanie się wymiany między Wschodem, a Zachodem, rodzące się nowe rynki wschodnie (Ukraina, Azja Środkowa) stwarzają dogodne możliwości powrotu i znaczącego wpisania się Małopolski w mapę powiązań gospodarczych, kulturalnych Polski, Europy i Świata.

Po 1989 r. Polska podjęła trudne zadanie transformacji ustrojowej i gospodarczej. Kraje Zachodu stały się znowu naszymi głównymi partnerami handlowymi i politycznymi. Reforma administracyjna kraju stwarza szansę na powrót do tradycji historycznej i kulturalnej regionów Polski.

Po analizie fachowych publikacji oraz obserwacji regionalnych więzi w krajach Europy Zachodniej należy stwierdzić, że temu regionowi brakuje mocnego i spektakularnego osadzenia w tradycji historycznej. Aby to osiągnąć należy zrekonstruować powiązania i kontakty handlowe miast, szlaki handlowe, a w szczególności tzw. "ruska droga", a właściwie jego fragment od Przemyśla do Krakowa.

Przez stulecia tzw. "ruska droga" (od Krakowa przez Wieliczkę, Tarnów, Pilzno, Ropczyce, Rzeszów, Łańcut, Przeworsk, Jarosław, Radymno, Przemyśl, Sądową Wisznię, Gródek do Lwowa) będąca odcinkiem szlaku handlowego prowadzącego z Włoch przez Niemcy, Śląsk do Osad Genueńskich nad Morzem Czarnym była życiodajną arterią dla znajdujących się na jej trasie miast i miasteczek.

Po 300-letniej przerwie proponujemy ożywić go jako atrakcję turystyczną, organizując cykliczne imprezy (jarmarki) w okresie letnim angażując 5-7 miast tj. Przemyśl, Jarosław, Przeworsk, Łańcut, Rzeszów, Tarnów, Kraków.

Konwój (karawana kupiecka) złożony z kilkunastu drewnianych wozów handlowych wzorowanych na dawnych XVI- XVII-wiecznych drewnianych wozach kupieckich oraz samochodów obsługi wraz z całym wyposażeniem technicznym gościłby w kolejnych miastach na głównym staromiejskim Rynku (tradycyjne miejsca jarmarku), organizując kilkudniowe imprezy artystyczno-handlowe, festyny.

Punktem startu byłby Przemyśl - najdalej na wschód wysunięte miasto z dawnego "ruskiego szlaku", następnie przez Jarosław, Przeworsk, Łańcut, Rzeszów, Tarnów do Krakowa. W każdym z nich po uroczystym przywitaniu przez włodarzy, symbolicznym przekazaniu kluczy do miasta i po paradnym wjeździe nastąpiłby etap rozbicia się karawany poprzez ustawienie punktów handlowych, estrady, namiotów, wyposażenia technicznego rozpocząłby się kilkudniowy jarmark. Obsługa i sprzedający w czasie jego trwania powinni nosić stroje wzorowane na XVI-XVII- wiecznych.

Jarmarki odbywałyby się według szczegółowo opracowanego programu wzbogaconego o tradycyjnie odbywające się imprezy w poszczególnych miastach.

Dla miast znajdujących się na szlaku byłoby to niezwykle atrakcyjne uzupełnienie wakacyjnej oferty turystycznej, dla producentów reklama, dla mieszkańców zarobek oraz interesująco spędzony czas.

Organizowane imprezy stwarzałyby okazję do podjęcia działań integrujących społeczności lokalne (miast, gmin, powiatów)oraz regionów.

Ponadto umożliwiałyby podjęcie działań promocyjnych w celu ukształtowania korzystnego wizerunku Regionów wśród odbiorców krajowych i zagranicznych. Region - jako produkt turystyczny, jako korzystne miejsce do inwestowania, do zaprezentowania markowych produktów wytwarzanych w przedsiębiorstwach Regionu. Region - jako pomost między Wschodem, a Zachodem. Uruchomienie całego dawnego szlaku handlowego tzw. "ruskiej drogi" nastąpiłoby we Lwowie.

Uwieńczenie przedsięwzięcia stanowiłby przejazd konwoju (karawany kupców) dawnym szlakiem wiodącym z Włoch przez Niemcy, Śląsk, nad Morze Czarne.

Ten niezwykły szlak, którym ludzie z towarami, kulturą, religią i obyczajami przemierzali wraz z karawanami kupieckimi tysiące kilometrów dzielących Europę i Azję (z Włoch, Francji poprzez Niemcy, Śląsk, Małopolska nad Morze Czarne i dalej do Azji Środkowej łącząc się z wyjątkowym w dziejach Jedwabnym Szlakiem prowadzącym do Chin), stawał się źródłem wiedzy o świecie, pożywką twórczego rozwoju i lekarstwem na zabójczą chorobę zaściankowości. Stał się pomostem między Wschodem, a Zachodem.

Sądzimy, że należy realizować swoje najbliższe otoczenie, uczynić go lepszym, aby nasze regiony były wyjątkowe we wspólnej Europie.

Opracowany na podstawie projektu programu Europa -Małopolska - "Ruski Szlak" z 1996 roku nagrodzony wyróżnieniem w konkursie Małe Ojczyzny - Tradycja dla Przyszłości przez Fundację Kultury w Warszawie. Licznie publikowany przez ogólnopolskie tytuły prasowe oraz lokalne.

Do tej pory chęć uczestnictwa w projekcie zadeklarowało 11 miast: Jarosław, Wrocław, Legnica, Opole, Kraków, Tarnów, Dębica, Rzeszów, Krosno, Przeworsk oraz Przemyśl. Wymienione samorządy poprzez  stosowne uchwały zdecydowały  o połączeniu sił w zakresie realizacji zadań zmierzających do promocji, współpracy i wspólnego rozwoju własnych gmin. Obecnie znajdujemy się na etapie bezpośrednio poprzedzającym rejestrację Stowarzyszenia "Na Kupieckim Szlaku".

W dniach 21 - 22 października 2004 r. w Iwoniczu Zdroju spotkała się grupa tworząca tzw. "tymczasowy sekretariat" powoływanego Stowarzyszenia. Celem spotkania było opracowanie dokumentów bezwzględnie wymaganych w celu powołania do życia Stowarzyszenia. Są nimi:  krótki zarys dotyczący funkcjonowania projektu, projekt statutu Stowarzyszenia, projekty uchwał rady miejskiej odnośnie przystąpienia do Stowarzyszenia oraz delegowania osób  z każdej gminy do Zgromadzenia Ogólnego oraz harmonogram działań na najbliższe miesiące.

W nawiązaniu do historycznej tradycji współpracy państw, regionów i miast położonych wzdłuż prastarego szlaku handlowego od Hiszpanii, Francji, Włoch przez Niemcy, Polskę, Ukrainę nad Morze Czarne i dalej do Azji Środkowej powołuje się Stowarzyszenie "NA KUPIECKIM SZLAKU".

Celem Stowarzyszenia jest:

1. umacnianie poczucia europejskiej jedności i uniwersalności z jednoczesnym akcentowaniem unikatowości i wyjątkowości regionów polskich: dolnośląskiego, opolskiego, śląskiego, małopolskiego i podkarpackiego, z innymi regionami Europy, leżącymi na dawnym szlaku kupieckim z Norymbergii do Odessy,
2. propagowanie i podkreślanie tradycji oraz dorobku historycznego i kulturalnego regionów oraz ich oddziaływania międzynarodowego,
3. budowanie trwałej europejskiej tożsamości uwzględniającej rolę Polski jako kraju łączącego różne kultury,
4. propagowanie w skali europejskiej możliwości i dorobku środowisk twórczych regionów polskich,
5. stwarzanie warunków do działań integrujących społeczności lokalne, a także do współdziałania poszczególnych regionów obszaru europejskiego,
6. szerzenie idei rozwoju trasy A-4 jako realnej alternatywy do pozostałych europejskich połączeń komunikacyjnych oraz osi powiązań społeczno-gospodarczych,
7. pokazywanie możliwości rozwojowych jednostek i regionów oraz ich atrakcyjności inwestycyjnej,
8. współdziałanie na rzecz promocji wyrobów, usług, handlu, świadczących o historycznej ciągłości i tradycji rozwoju regionów,
9. prezentacja i promocja oferty gospodarczej i kulturalnej jednostek w zjednoczonej Europie oraz pozyskiwania źródeł wspierania ich rozwoju.

• do 29 grudnia 2004 r. - podjęcie przez rady gminy uchwał dotyczących przystąpienia do Stowarzyszenia oraz wydelegowanie osób  do Zgromadzenia Ogólnego;
• pierwsza -druga dekada stycznia 2005 r. - Zgromadzenia Ogólne - Założycielskie, Wrocław;
• druga-trzecia dekada stycznia 2005 r. - rejestracja Stowarzyszenia "Na Kupieckim Szlaku";
• do 10 lutego 2005 r. - podjęcie decyzji przez Samorządy odnośnie przystąpienia w 2005 r. do pilotażowego programu, organizacja biura oraz sekretariatu Stowarzyszenia w mieście wybranym przez Zgromadzenie Ogólne;
• marzec - kwiecień 2005 r. - indywidualne spotkania z samorządami, ktore biorą udział w programie pilotażowym, ustalanie szczegółów organizacyjnych;
• do 30 kwietnia 2005 r. - zakończenie prac projektowych nad programem, przystąpienie do ostatnich czynności organizacyjnych dotyczącego programu pilotażowego;
• maj - sierpień 2005 r. - realizacja pilotażowego programu "Na Kupieckim szlaku".