1 września stojący przed Kamienicą Rynek 6 słup ogłoszeniowy w całości został pokryty niecodziennymi obwieszczeniami. „Nocy dzisiejszej odwieczny wróg nasz rozpoczął działania zaczepne wobec Państwa Polskiego ...” - głosiło Orędzie Prezydenta RP Ignacego Mościckiego do Obywateli Rzeczpospolitej.
Gwałt zadawany siłą, musi być siłą odparty - czytali zaskoczeni przechodnie na plakatach z wizerunkiem Wodza Naczelnego Marszałka Polski Edwarda Rydza Śmigłego. „Wara!” - krzyczały plakaty przedstawiające żołnierza polskiego uderzającego bagnetem w monstrualną łapę ze swastyką sięgającą po Polskę. Na słupie pojawiły się również czołówki gazet z września 1939 r: „Expresu Porannego”, „Czasu”, „Gońca Lwowskiego”, informujące o przebiegu wojny z Niemcami i sytuacji międzynarodowej walczącej Polski. Afisz umieszczony w gablocie na sąsiedniej kamienicy pozwalał się domyślać, że ma to związek w wystawą dokumentalną „Jarosław i powiat jarosławski w latach wojny i okupacji”.
Spoglądał Wódz
Rzeczywiście tego dnia, w 70 lat po wybuchu
najstraszniejszej z wojen, rozpoczętej
napaścią na Nasz Kraj, w Galerii Rynek 6
miało miejsce otwarcie tej ekspozycji.
Przybywający na uroczystość „wchodzili”
w wojenną historię i rozpoczynali zwiedzanie
wystawy już w sieni kamienicy.
Zaraz za drzwiami wejściowymi z portretu
spoglądał na nich Wódz Naczelny.
W głębi ujrzeli trzy zaimprowizowane
katakumby z tablicami epitafijnymi, poświęconymi
martyrologii mieszkańców powiatu jarosławskiego. Na otwarcie wystawy
przyszło kilkadziesiąt osób. Wśród
nich goście najważniejsi, uczestnicy walki
z okupantem m.in.: Bronisław Niemkiewicz
- wiceprzewodniczący jarosławskiego
Koła Światowego Związku Żołnierzy AK
i Julian Płoskoń - sekretarz Koła; Mikołaj
Punicki - wiceprzewodniczący jarosławskiego
Oddziału Związku Kombatantów
RP i Byłych Więźniów Politycznych. Stawili
się również posłowie - Andrzej Ćwierz,
Tomasz Kulesza. Wojewódzkie władze samorządowe
reprezentował wicemarszałek
Kazimierz Ziobro, władze Jarosławia
- sekretarz Jan Biłas. Przybyli również: ks.
Andrzej Surowiec, kapelan Garnizonu Jarosław
oraz przedstawiciele Dowództwa
Garnizonu, a także ks. Wiesław Dziwik, Jarosław
Orłowski - dyrektor Muzeum i Zo-
fia Bieńkowska, starszy kustosz. Otwarcia
dokonała Teresa Piątek, dyr. Miejskiego
Ośrodka Kultury, który prowadzi Galerię.
Wstrząsające fotografie
Oddająca grozę wojny i okupacji ekspozycja
składała się z fotografii i innych dokumentów tamtego czasu, militariów,
umundurowania, plansz edukacyjnych.
Przedstawiono na niej m.in.: zniszczenia
dokonane w Jarosławiu przez lotnictwo
niemieckie we wrześniu 1939 r., wytyczanie
granicy niemiecko-sowieckiej, obwieszczenia
okupanta - w tym listy zakładników
i rozstrzelanych. Szczególne miejsce
na wystawie zajmowały fotografie pierwszych
polskich więźniów KL Auschwitz -
Birkenau, pochodzących z miasta i okolic
oraz pasiak obozowy Kazimierza Kopcia.
Obok znajdowały się sylwetki jarosławskich
bohaterów ruchu oporu m.in.: Czesławy
„Baśki” Puzon, Jana i Romana Prośbów
(żołnierzy AK zamordowanych przez
gestapo), kpt. Władysława Koby, podczas
okupacji dowódcy plutonu dywersyjnego
AK (straconego przez komunistów w 1949
r.) i kpt. Wojciecha Szczepańskiego, dowódcy
Obwodu Jarosławskiego AK w l.
1943 - 1945. Można było zobaczyć broń
żołnierzy podziemia i granaty produkowane
w konspiracji. Podczas otwarcia wystawy
wystąpili członkowie Przemyskiego
Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej
„X D.O.K”. Eksponaty są własnością: Muzeum
w Jarosławiu Kamienica Orsettich,
Muzeum Polskiego Lotnictwa w Krakowie,
Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów
Politycznych w Jarosławiu oraz Mariusza
Czyrka, Bogusława Ryznera, Piotra
Skiby, Zbigniewa Zięby. Wystawę przygotowali:
Zofia Bieńkowska, Henryk Górecki
i Andrzej Zgryźniak. Współorganizatorami
ekspozycji byli: Urząd Miasta Jarosławia,
Muzeum Kamienica Orsettich, Miejski
Ośrodek Kultury i Stowarzyszenie Miłośników
Jarosławia.
