Prelekcję na temat jego życia i twórczości wygłosił Jerzy Fąfara - poeta, autor słuchowisk, wydawca - dyrektor Podkarpackiego Instytutu Książki i Marketingu w Rzeszowie.
Zmarły blisko 2 lata temu scenograf, reżyser teatralny, teoretyk teatru, malarz i grafik, miał wielu przyjaciół, z których żyjący dbają o to, by jak najwięcej odbiorców sztuki J. Szajny miało świadomość co było i mogło być jedyną „inspiracją" powstałych dzieł.
Jak mówił prelegent kluczem jest Auschwitz. Tamtymi przeżyciami Szajna ciągle żył, były motorem jego sztuki - sztuki przecierającej nowe tory w teatrze. Rewolucja polegała m.in. na zupełnie innym podejściu do widza. Bez fizycznego włączania go w akcję, poprzez słowo, scenografię, szeroko pojęte pobudzanie wyobraźni - widz stawał się współtwórcą teatru.
Przybliżenie słuchaczom postaci Józefa Szajny było dla Jerzego Fąfary okazją do zaprezentowania swojej książki (literackiej biografii) poświęconej artyście pt. „18 znaczy życie". Nie jest to typowa biografia, ale kompilacja kilku gatunków literackich. Znajdziemy w niej elementy powieści, dramatu, fragmenty wywiadu, ale także rozpisanie scen jak w scenariuszu filmowym. Są tu też myśli Szajny i cytaty z jego sztuk oraz autorskie literackie analizy najważniejszych jego obrazów m.in. tego, który podarował papieżowi Janowi Pawłowi II pt. "Ukrzyżowanie".
Punktem wyjścia opowieści o Szajnie nie jest moment jego fizycznych narodzin, ale zyskanie niejako „drugiego życia" po ogłoszeniu amnestii na więźniach Oświęcimia tego dnia, kiedy miał zostać rozstrzelany pod Ścianą Śmierci.
W wywiadzie dla Gazety Wyborczej Rzeszów z 5 kwietnia 2007 autor przyznał: (...) Od dawna chciałem napisać książkę o Oświęcimiu. Jeszcze w latach 80. temat ten pociągał mnie z jednej strony, z drugiej jednak bałem się, czy uniosę jego ciężar - literacko i psychicznie. (...) Gdy poznałem Szajnę, dużo już o nim wiedziałem. Stąd i on lepiej mnie traktował, bo czuł, że wiem, o co pytam. Prowadziliśmy wielogodzinne rozmowy. Towarzyszyłem Szajnie w jego dwóch artystycznych podróżach: na Ukrainę i do Meksyku. Patrzyłem, jak pracuje. Zobaczyłem, jak na swoich spektaklach zawsze ucieka do ostatniego rzędu, bo - jak mówi - jego scena zaczyna się w ostatnim rzędzie widowni.
Podsumowując, Jerzy Fąfara podzielił się także informacją, że już niebawem w Rzeszowie (pas zieleni na ul. Krakowskiej) stanie kolejna rzeźba artysty. Po szczeblach 26-metrowej „Drabiny do nieba" pochylonej w kierunku miasta, będą się wspinać zniszczone buty.
Obecni na spotkaniu w wielkim skupieniu wysłuchali wspomnień o Józefie Szajnie, jego twórczości i niezwykłych, trudnych przeżyciach. Cisza jaka panowała przez całość prelekcji była wyrazem najgłębszych wzruszeń. Na zakończenie można było podzielić się własnymi odczuciami, zadać pytania oraz otrzymać autografy.
Organizatorami wydarzenia byli: Burmistrz Miasta Jarosławia Andrzej Wyczawski, Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza Oddział Jarosław, Starosta Powiatu Jarosławskiego, Miejski Ośrodek Kultury oraz Zespół Szkół Plastycznych im. Stanisława Wyspiańskiego.
