Celem programu jest promowanie zdrowego stylu życia jako podstawowego czynnika zapobiegania chorobom serca i układu krążenia, nauczenie dokonywania korekty trybu życia pod kątem eliminacji czynników ryzyka i kształtowanie aktywnej postawy w procesie leczenia zmierzającej do poprawy zdrowia. Obecnie na terenie powiatu jarosławksiego program realizowany jest w 19 zakładach opieki zdrowotnej.
Państwowy Powiatowy
Inspektor Sanitarny w Jarosławiu
lek. med. Beata Mędrala
Obszerne informacje o chorobie
Nadciśnienie tętnicze, choroba nadciśnieniowa - to choroba układu krążenia, która charakteryzuje się stale lub okresowo podwyższonym ciśnieniem tętniczym krwi. Zdecydowana większość (ponad 90%) przypadków nadciśnienia ma charakter pierwotny, tzn. bez znanej somatycznej przyczyny, którą dałoby się usunąć interwencją medyczną. Etiologia nadciśnienia tętniczego pierwotnego nie została w pełni ustalona. Uważa się, że odgrywają w niej rolę czynniki genetyczne i środowiskowe. Pozostałe przypadki to choroba o charakterze wtórnym, gdy dobrze jest znana przyczyna choroby, np.: choroby nerek, choroby gruczołów dokrewnych lub choroby mózgu.
U zdrowego dorosłego w spoczynku ciśnienie tętnicze skurczowe wynosi poniżej 140 mm Hg, ciśnienie rozkurczowe natomiast - poniżej 90 mm Hg. Jeżeli ciśnienie skurczowe wynosi 140 mm Hg lub więcej, zaś rozkurczowe 90 mm Hg lub więcej, wówczas mówimy o podwyższonym ciśnieniu tętniczym.
Czynniki zwiększające ryzyko rozwoju nadciśnienia:
- alkohol,
- przewlekły stres,
- otyłość,
- cukrzyca,
- sól,
- palenie papierosów.
Według obowiązującej klasyfikacji na nadciśnienie tętnicze cierpi prawie 8,5 miliona, czyli blisko 1/3 dorosłych Polaków; 30% osób, u których obserwuje się tzw. ciśnienie wysokie prawidłowe, znajduje się w grupie ryzyka; W latach 80-tych, zgodnie z obowiązującymi wówczas normami diagnostycznymi (160 i/albo 95 mmHg), na nadciśnienie tętnicze cierpiał co piąty dorosły Polak; W końcu lat 90-tych średnia wartość ciśnienia tętniczego w Polsce wynosiła 143/90mmHg u mężczyzn i 142/85 mmHg wśród kobiet.
Szacuje się, że nadciśnienie tętnicze jest przyczyną 6% wszystkich zgonów w dorosłej populacji na świecie; W Polsce rzeczywisty współczynnik zgonów z powodu chorób układu krążenia wynosił w 2001 roku ogółem 449.8 (czyli 449.8 na każde 100 tys. mieszkańców), a z powodu samej choroby nadciśnieniowej: 11.4 (z tego 9.7 wśród mężczyzn i 13.0 wśród kobiet). Oznacza to, że w całym kraju z powodu chorób układu krążenia zmarło 173 809 osób, a choroby układu krążenia były odpowiedzialne za 47,9% zgonów mężczyzn i 53,5% zgonów kobiet.
Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia największy odsetek ubytku zdrowia polskiej populacji wynika z palenia tytoniu (16%), nadmiernego spożycia alkoholu (9,2%) oraz otyłości, które są jednymi z głównych czynników ryzyka wystąpienia nadciśnienia tętniczego, a także z samego nadciśnienia (10,4%);
Ponad 30% Polaków nie zna wartości swojego ciśnienia tętniczego. Według przeprowadzonych w roku 2001 badań podwyższony poziom cholesterolu stwierdzono u 60 do nawet 87% dorosłych Polaków;
15,7 miliona Polaków ma nadwagę lub jest otyłych;
1,7 miliona Polaków choruje na cukrzycę;
10 milionów Polaków regularnie pali papierosy;
1/3 chorych w ogóle nie zdaje sobie sprawy ze swojego schorzenia;
10% osób, u których zdiagnozowano nadciśnienie tętnicze, w ogóle nie podejmuje leczenia.
Nadciśnienie, aż do chwili wystąpienia powikłań, zwykle przebiega skrycie. Podwyższone wartości ciśnienia tętniczego wykrywane są w wyniku rutynowego badania lekarskiego bądź incydentalnym pomiarem. Przez wiele lat istniejącemu nadciśnieniu mogą nie towarzyszyć żadne objawy. Jeśli już wystąpią, są one mało charakterystyczne: bóle głowy, nadmierna pobudliwość, bezsenność, łatwe męczenie, czasem uczucie kołatania serca, zaczerwienienie twarzy, szyi, klatki piersiowej (zwłaszcza przy dużym wzroście ciśnienia).
U niektórych chorych nadciśnienie może mieć charakter chwiejny i nie powodować powikłań narządowych przez długi czas, natomiast u innych od chwili rozpoznania ma charakter utrwalony i wcześnie prowadzi do owych powikłań.
Dzięki właściwemu leczeniu można uniknąć powikłań nadciśnienia tętniczego. Istnieją zasadniczo dwa sposoby radzenia sobie z wysokim ciśnieniem tętniczym tzw. metody niefarmakologiczne i farmakologiczne.
Leczenie farmakologiczne czyli regularne przyjmowanie leków jest rozpoczynane i kontrolowane przez lekarza - on zapisze niezbędne leki i wyjaśni sposób ich dawkowania.
Metody niefarmakologiczne - nie mniej skuteczne i równie ważne, a prostsze i tańsze mogą i powinny być stosowane przez wszystkich chorujących na nadciśnienie tętnicze i tych, którzy obciążeni są czynnikami ryzyka wystąpienia nadciśnienia. Do metod niefarmakologicznych należy zmniejszenie ilości soli w diecie, większa aktywność fizyczna, ograniczenie alkoholu, zrzucenie nadwagi i zaprzestanie palenia.
