Podstawą zapobiegania grypie są profilaktyczne szczepienia ochronne. Kluczem działania jest stymulacja układu odpornościowego organizmu do wytwarzania przeciwciał przeciw antygenom wirusowym. Najlepszy moment do przyjęcia szczepionki przeciwko grypie to wrzesień - październik - listopad. Szczepienia ochronne to szansa na zmniejszenie ryzyka zakażenia aż o 70-90 % i uniknięcie niebezpiecznych powikłań.
Grypa jest chorobą zakaźną, wywołaną przez wirusa, który przenosi się drogą kropelkową. Jego przeniknięcie przez błonę śluzową dróg oddechowych i uszkodzenie rzęsek nabłonka skutkuje powikłaniami ze strony układu oddechowego. Trwający 48 godzin okres wylęgania choroby to czas intensywnej replikacji wirusa i rozwoju grypy, w następstwie których ujawniają się kolejne objawy. Podstawowymi objawami grypy są suchy kaszel, bóle głowy, bóle mięśniowo-stawowe oraz towarzysząca im wysoka gorączka. Pierwszym dniom zakażenia towarzyszy nagła, wysoka temperatura oraz dreszcze, często mylone ze zwykłym przeziębieniem. Tymczasem szybkie rozpoznanie infekcji wirusowej jest niezwykle istotne. Niewłaściwie leczenie bądź „przechodzenie choroby" może skutkować poważnymi komplikacjami takimi jak np. zapalenie płuc, mięśnia sercowego czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Atak agresywnego i podlegającego nieustannym mutacjom wirusa jest szczególnie niebezpieczny dla dzieci, osób starszych i przewlekle chorych. Osłabiony organizm jest również podatny na groźne dla zdrowia i życia komplikacje. Z powikłaniami pogrypowymi zmaga się średnio 20-30 % ludzi. Szczepionka przeciwko grypie to najskuteczniejsza forma zapobiegania chorobie. Uodparnia ona nie tylko na grypę sezonową, ale również na wirusy odzwierzęce tj. ptasią czy świńską grypę.
Najlepiej zaszczepić się przed szczytem zachorowań, który trwa od października do kwietnia następnego roku. Szczepionka chroniąca przed grypą zawiera nieaktywnego, martwego wirusa, bądź tylko jego białka zewnętrzne. Na jej podanie układ immunologiczny reaguje wzmożoną produkcją przeciwciał, co skutkuje czynnym uodpornieniem się przeciwko grypie. Rozwija się ono w przeciągu 2-3 tygodni po zaaplikowaniu szczepionki i utrzymuje do 12 miesięcy.
Z uwagi na nieustanne mutacje wirusa grypy i tworzenie się nowych szczepów, firmy farmaceutyczne uaktualniają skład szczepionki, zgodnie z rekomendacją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Przewiduje ona, które szczepy wirusa grypy mogą być aktywne w nadchodzącym sezonie na podstawie danych pozyskiwanych w każdym okresie epidemicznym za pośrednictwem ogólnoświatowej sieci laboratoriów. Gwarancję bezpieczeństwa stosowania zapewnia rejestracja przez Europejską Agencję ds. Rejestracji Leków (EMEA).
Wskazania kliniczne do szczepień przeciwko grypie (grupy wysokiego ryzyka szczególnie narażonych na wystąpienie powikłań grypy).
Obecnie zaleca się szczepienie przeciwko grypie wszystkim osobom, począwszy od 6 miesiąca życia. Zwraca się jednak uwagę, że szczepieniami szczególnie należy objąć
następujące grupy:
-
osoby po przeszczepieniu organu
-
zdrowe dzieci w wieku 6-59 m.ż.
-
osoby w wieku ≥ 50 lat; ponieważ w tej grupie znacznie zwiększa się liczba osób należących do grup wysokiego ryzyka
-
dorosłych i dzieci, chorych na przewlekłe choroby układu sercowo-naczyniowego, oddechowego (w tym chorych na astmę), choroby nerek, choroby wątroby, choroby neurologiczne, choroby hematologiczne, choroby metaboliczne (w tym chorych na cukrzycę)
-
dorosłych i dzieci z niedoborami odporności (w tym spowodowanymi leczeniem immunosupresyjnym lub zakażeniem HIV)
-
kobiety, które są lub będą w ciąży w trakcie sezonu epidemicznego grypy
-
osoby w wieku 6 m.ż. - 18 lat, leczone przewlekle kwasem acetylosalicylowym, co zwiększa u nich ryzyko wystąpienia zespołu Reye'a w razie zachorowania na grypę
-
pensjonariuszy domów spokojnej starości, zakładów opieki zdrowotnej, dla przewlekle chorych bez względu na ich wiek
-
osoby otyłe, u których indeks masy ciała (BMI) wynosi ≥40.
Ponadto szczepić przeciwko grypie powinny się osoby, które stanowią zagrożenie dla osób
z grup zwiększonego ryzyka wystąpienia powikłań pogrypowych, czyli:
-
pracownicy służby zdrowia.
-
pracownicy domów spokojnej starości oraz innych ośrodków przewlekłej opieki medycznej.
-
opiekunowie zapewniający opiekę domową osobom z grup wysokiego ryzyka wystąpienia powikłań pogrypowych.
-
opiekunowie dzieci, które nie były szczepione ze względu na przeciwwskazania.
-
współlokatorzy domowników z grup wysokiego ryzyka (szczególnie dzieci uczęszczające do szkół i przedszkoli).
Jedyną skuteczną metodą zapobiegania grypie jest szczepienie.
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarosławiu
lek. med. Beata Mędrala
