Pokłosie praktyki pedagogicznej odbytej w Katolickim Przedszkolu
Św. Elżbiety, prowadzonym systemem pedagogicznym Marii
Montessori
w Niemczech
"W naszych przedszkolach dzieci mogą wyrażać swe wewnętrzne
potrzeby zgodnie ze
znamiennym zdaniem:
POMÓŻ MI SAMEMU TO ZROBIĆ".
(Maria Montessori)
Jesteśmy nauczycielkami z Miejskiego Przedszkola nr 8 w
Jarosławiu. Od 1994 r. pracujemy systemem pedagogicznym Marii
Montessori. Oprócz kursów i studiów podyplomowych z zakresu
pedagogiki Montessori systematycznie zdobywamy wiedzę na ten
temat poprzez liczne szkolenia, seminaria, udział w wykładach
organizowanych przez Polskie Stowarzyszenie Montessori oraz
liczne praktyki krajowe i zagraniczne. Do tej pory Pani
Dyrektor, a także nauczycielki naszego przedszkola miały okazję
uczestniczyć w praktykach w Niemczech (Bonn, Koln,
Mőnchengladbach) i Holandii (Hengelo). Dzięki szczególnej
pomocy finansowej Huty Szkła �Jarosław" S.A., związanej z
organizacją wyjazdu - na zaproszenie Siostry Manfredy Kopp -
dyrektora Katolickiego Przedszkola Św. Elżbiety, prowadzonego
systemem pedagogicznym Marii Montessori - w dniach
7.07-14.07.2000 odbyłyśmy praktykę pedagogiczną w Niemczech. W
praktyce uczestniczyło 10 osób: 4 z Jarosławia, 4 z Łodzi, 1 z
Przemyśla i 1 z Przeworska.
System pedagogiczny Marii Montessori opracowany został przez
włoską lekarkę i pedagoga na początku dwudziestego wieku.
System ten Maria Montessori opracowała na podstawie
wielokierunkowych studiów teoretycznych z zakresu medycyny,
filozofii, psychologii, a także bogatej wieloletniej praktyki
pedagogicznej, pracując z dziećmi w różnym wieku.
W systemie Montessori edukacja ma charakter zindywidualizowany. Dzieci pracują samodzielnie, mając do
dyspozycji materiały dydaktyczne z poszczególnych obszarów
rozwojowych, a to: materiały do ćwiczeń życia praktycznego -
wiązane z troską o samego siebie, o środowisko, w którym
przebywa dziecko, do ćwiczeń dotyczących zwyczajów i form
grzecznościowych, a także do ćwiczeń związanych z pracami
domowymi. Ponadto materiał sensoryczny do wszechstronnego
kształcenia zmysłów, materiały do edukacji językowej,
matematycznej, do wychowania dla wszechświata (biologia,
geografia, historia itp.), do wychowania religijnego, a także
materiały związane z ekspresją dziecka. Ten materiał
dydaktyczny wspomaga rozwój dziecka, dlatego też nazywany jest
materiałem rozwojowym. Jest on logicznie uporządkowany, a co
najważniejsze umożliwia wyjście w uczeniu się dziecka od
doświadczenia i poznania zmysłowego, rozwija umysł i kształtuje
całą osobowość dziecka.
Dzieci przystępujące do pracy z materiałem rozwojowym dokonują
samodzielnego jego wyboru, ucząc się przez to wykonania pracy na
własną odpowiedzialność, planowania własnych czynności,
odkrywania swoich mocnych i słabych stron. Rozwija się u
dzieci samodzielność, poczucie niezależności, a dzięki regule
kontroli błędów mają możliwość samodzielnego poszukiwania
rozwiązań i czerpania radości z sukcesu.
W systemie pedagogicznym Marii Montessori zadaniem nauczyciela
jest wspomaganie samodzielnych wysiłków dziecka, wzbudzanie
atmosfery pracy, poprzez proponowanie dziecku różnych sposobów
działania oraz ukazanie najatrakcyjniejszych sposobów pracy z
materiałem rozwojowym (pomoce dydaktyczne). Nauczyciel dokonuje
tego przez udzielenie lekcji indywidualnych i niekiedy grupowych i zbiorowych (lekcje ogólnorozwojowe).
Przebieg naszej praktyki okazał się bardzo interesujący.
Katolickie Przedszkole Św. Elżbiety znajduje się w miejscowości
Hoyerswerda. Obecnie w 60 tys. mieście jak do tej pory jest to
jedyne przedszkole pracujące systemem pedagogicznym Marii
Montessori. Przedszkole mieści się w nowo wybudowanym
obiekcie, oddanym do użytku w 1992 r. Gmach przedszkola to
nowoczesny, piętrowy budynek, jasny, przestronny, przyjazny
dziecku, całkowicie zaadaptowany do jego potrzeb. I tak na
parterze znajdują się trzy sale zajęć, ogromny hol również
przystosowany do zajęć z dziećmi, a także pokój wychowawców.
Natomiast na piętrze oprócz sal zajęć znajduje się ogromna sala
ćwiczeń, obok niej świetlica, z której korzystają dzieci
szkolne. Wygospodarowano również salę do zajęć z gospodarstwa domowego (ćwiczenia praktycznego dnia), wyposażoną w
typowe mebelki kuchenne z lodówką, kuchenką, zlewozmywakiem i
kompletem naczyń stołowych.
Wystrój całego przedszkola zasługuje na szczególną uwagę.
Ponieważ cechą montessoriańskiego otoczenia powinno być piękno,
wszystko w przedszkolu jest dobrze zaplanowane, doskonalej
jakości oraz atrakcyjnie umieszczone. Montessori uważała, że
dzieci odczuwają potrzebę obcowania z pięknem, stąd okna
udekorowano witrażami, kolorowymi doniczkami z żywymi kwiatami.
Gdzieniegdzie zawieszone są delikatne elementy dekoracyjne
wykonane z naturalnych okazów przyrodniczych, korka, glinki
ceramicznej, będące efektem prac dzieci w ramach warsztatów
plastycznych prowadzonych przez artystów plastyków. Do tych
zajęć służą specjalne pracownie, kompletnie wyposażone we
wszystkie materiały i narzędzia, a nawet w piec do wypalania
wyrobów z ceramiki.
W każdej z sześciu sal zajęć znajdują się małe, jasne drewniane
regały z materiałem rozwojowym. Wszystkie przedmioty są w jednym
egzemplarzu, co powoduje, że dzieci uczą się cierpliwości,
szacunku dla pracy innych, dokonywania wyboru. Dzieci są
współgospodarzami swojej sali. Dbając o porządek w sali
wykonują autentyczne czynności.
W poszczególnych grupach przebywa po 15 dzieci w różnym wieku
(od 2 do 5 lat). Są to tzw. grupy rodzinne co stwarza możliwość
przebywania w jednej grupie rodzeństw. Ma to też swoje
uzasadnienie, ułatwia bowiem uczenie się dzieci młodszych od
starszych, wyzwala opiekuńczość, szacunek, potrzebę niesienia
pomocy drugim. Nazwy grup koncentrują się wokół "Legendy o
Świętej Elżbiecie", a zawieszone obok drzwi wejściowych
tabliczki ceramiczne są wizualną wizytówką tych grup.
Ogromną uwagę przywiązywała Maria Montessori do obcowania z
naturą. Stąd nasze zainteresowanie zagospodarowaniem otoczenia
przedszkola. Wszystko wspaniale zaprojektowane - to piękny,
zielony teren zagospodarowany ciekawymi elementami wykonanymi
wyłącznie z naturalnych okazów przyrodniczych i drewna.
Zobaczyć więc można: drewniane domki połączone ruchomymi
mostami, tunelami, zjeżdżalniami, drabinkami i schodami. Można
również bezpiecznie pobiegać (alejki wyłożono specjalnym
korkiem, chroniącym dzieci przed stłuczeniami i otarciami w
momencie upadku). Nie brakuje również placu do gier zespołowych.
Całość dopełniają przepiękne skalniaki, mini - ogródki z uprawą
np. ziół, a także okazała roślinność.
Nasz pobyt w przedszkolu okazał się nieocenioną formą
podnoszenia kwalifikacji zawodowych, bowiem miałyśmy możliwość
obserwowania pracy dzieci i wychowawców.
cd. str. 13
